Proces Kafki jako sensacja wodewilu w języku jidysz w zespole!

Proces Kafki jako sensacja wodewilu w języku jidysz w zespole!

Dziś, 28 października 2025 r., Berliner Ensemble świętuje premierę cieszącej się dużym uznaniem produkcji Barrie Kosky’ego „Proces” Franza Kafki. Kosky, który odniósł sukces już wcześniejszą inscenizacją Opery za trzy grosze, w wyjątkowy sposób łączy elementy jidyszowego wodewilu, które szczególnie odzwierciedlają związek Kafki z kulturą żydowską. Produkcja ukazuje Josefa K., granego przez Kathrin Wehlisch, jako rozbrykanego i bezbronnego klauna, co stanowi ekscytujący kontrast w stosunku do mrocznej treści powieści.

Kosky interpretuje głównego bohatera w scenerii, która podważa konwencjonalne oczekiwania wobec dramatu. Zamiast „aparatu” w twórczości Kafki, który często jest rozumiany jako biurokracja, Kosky postrzega go jako wyraz judaizmu. Perspektywa ta staje się jasna dzięki przekształceniu środowiska scenicznego, które po aresztowaniu Josefa K. zostaje przekształcone w synagogę. Ponadto prawnik Huld nie pojawia się bezpośrednio, ale jego obecność jest zauważalna poprzez głos, co podkreśla szczególną dramaturgiczną decyzję Kosky'ego.

Kultura żydowska i elementy muzyczne

Spektakl jest nie tylko dyskusją literacką, ale także hołdem złożonym kulturowym korzeniom Kafki. Elementy muzyczne, takie jak chorały Bacha w wersji jazzowej i pieśni w języku jidysz, nadają występowi dodatkowej głębi. Kosky i jego zespół kreatywny badają żydowskość Kafki także poprzez teksty prezentowane w języku niemieckim, jidysz i hebrajskim, którym towarzyszą niemieckie napisy. Odzwierciedla to samo pogodzenie się Kafki ze swoją tożsamością kulturową, które miało miejsce w Pradze na początku XX wieku, kiedy został odkryty przez grupę teatralną wschodnio-żydowskich, która ukształtowała niektóre z jego pomysłów literackich.

Godnym uwagi elementem spektaklu jest także integracja opowiadania Kafki „W kolonii karnej”. Constanze Becker włącza ten tekst do produkcji, jeszcze bardziej rzucając światło na złożony związek między twórczością literacką Kafki a jego żydowską tożsamością. Ta głębia tematyczna czyni spektakl arcydziełem, które zachwyca nie tylko mocnym zespołem, ale także sprytnym połączeniem elementów slapstickowych i dostojnych gestów.

Dziedzictwo Kafki i współczesna aktualność

Badanie Kafki na temat jego tożsamości i miejsca Żydów w społeczeństwie ma kluczowe znaczenie dla interpretacji jego twórczości. Historycznie rzecz biorąc, Kafka często czuł się rozdarty między swoją tożsamością żydowską a kulturą niemiecką, co wywarło trwały wpływ na jego pisma. Napięcia te odbijają się także na dzisiejszej inscenizacji, która poprzez twórczość Kosky'ego daje przestrzeń często pomijanym aspektom kultury żydowskiej i czyni je dostępnymi dla współczesnego widza.

Zainteresowanie językiem i kulturą jidysz, które zafascynowało Kafkę po przedstawieniu zespołu teatralnego jidysz w Pradze w 1911 roku, Kosky kontynuuje w tym przedstawieniu. Kafka doświadczył, jak teatr jidysz może przekazywać formę autentycznej żydowskiej ekspresji, co wpłynęło na jego własne ambicje literackie. Łącząc wszystkie te elementy, Kosky nie tylko inscenizuje klasykę literatury, ale także otwiera istotny dialog na temat tożsamości kulturowej i wykluczenia.

Berliner Ensemble i liczni uczestnicy, w tym Kathrin Wehlisch jako Josef K., Paul Herwig jako The Overseer i Constanze Becker w innych rolach, wnoszą znaczący wkład w to, aby złożone tematy Kafki błyszczały w nowym świetle. Premiera tej produkcji zapowiada się na niezapomniane przeżycie, które porwie zarówno wiernych czytelników Kafki, jak i tych, którzy dopiero ją poznają.