Czerwony Dom: emocjonalny artykuł o tureckich pracownikach gościnnych

Czerwony Dom: emocjonalny artykuł o tureckich pracownikach gościnnych

11 października 2025 roku w Teatrze Maxima Gorkiego w Berlinie odbyła się premiera spektaklu „Czerwony dom” w reżyserii Ersana Mondtaga. Spektakl rzuca światło na realia życia tureckich robotnic i kobiet w Niemczech, które w latach 60. i 70. mieszkały w dawnym akademiku dla kobiet. Tytuł nawiązuje do „czerwonego domu” przy Stresemannstrasse, który służył jako mieszkanie dla migrantów i jednocześnie symbolizował ich los. Spektakl otwiera tegoroczny Salon Jesienny w Teatrze Gorki i z mocą odnosi się do historii tych kobiet.

W przedstawieniu cztery starsze panie, grane przez aktorki, przechadzają się po scenie i konfrontują widza z pytaniem: „Czy jesteś moją wnuczką?” Decyzja reżysera o zastosowaniu estetyki horroru oznacza zdystansowane spojrzenie na biografie tych kobiet, ale niesie ze sobą krytyczne uwagi dotyczące braku głębi emocjonalnej. Historie kobiet ujęte są w krótkie portrety biograficzne, niektóre ułożone jeden po drugim, co sprawia, że ​​indywidualne losy są mało zróżnicowane. Anatolijski chór żeński śpiewający podczas przedstawienia tureckie pieśni miłosne ma na celu uwypuklić aspekty emocjonalne, ale nie może w pełni zrekompensować mankamentów przedstawienia.

Osobiste historie w kontekście

Autorka Emine Sevgi Özdamar, która sama mieszkała w jednym z tych czerwonych domów w połowie lat 60. w wieku 18 lat, zapisała swoje przeżycia w dziełach autobiograficznych. Özdamar, która pracowała dla Telefunkena, pamięta czas spędzony na linii montażowej, który był dla niej wyczerpujący, ale kształtujący. Oprócz swojej pracy od 6:00 do 14:00. - za stawkę 2,28 marki za godzinę - stawiała na karierę aktorską i znalazła wsparcie u dyrektora domu Vasifa Öngörena, komunisty i miłośnika Brechta. Jej doświadczenia zostały omówione w książce „Most Złotego Rogu”, która oferuje głęboki wgląd w doświadczenia imigrantek.

„Czerwony Dom” nie tylko był miejscem zakwaterowania dla około 150 kobiet z różnych zawodów i środowisk, ale był także miejscem dzielenia się i wspólnego życia. Pomimo wyzwań życia za granicą kobiety wspólnie podejmowały działania i łączyły w swoich opowieściach tradycyjne i nowoczesne wartości. Te różnorodne struktury i konflikty między kobietami odzwierciedlają rzeczywistość migracji i złożone relacje, które powstają w takim środowisku.

Spojrzenie na historię migracji zarobkowej

Aby lepiej zrozumieć tło produkcji, warto przyjrzeć się historii tureckiej migracji zarobkowej do Niemiec. W 1961 roku pomiędzy Republiką Federalną Niemiec (RFN) a Turcją zostało podpisane porozumienie rekrutacyjne, które stanowiło podstawę rekrutacji pracowników. W następnych latach liczni migranci, w tym wiele kobiet, przybyli do Niemiec, aby obsadzić stanowiska, na które było duże zapotrzebowanie w niemieckim przemyśle. Te ruchy migracyjne były wpisane w stabilizację gospodarczą Republiki Federalnej Niemiec, która rozpoczęła się w latach pięćdziesiątych XX wieku. Do 1973 r. niemieckie firmy poprosiły o zatrudnienie 867 000 pracowników z Turcji, z których znaczną część stanowiły kobiety.

Pomimo początkowych nadziei i możliwości, rzeczywistość wielu migrantów często wiązała się z ciężką pracą i uporządkowanym życiem, często w obiektach zbiorowego zakwaterowania, które zapewniały niewiele prywatności. Wyzwania związane z integracją i badaniem tożsamości społecznej pozostają dziś aktualnymi tematami. Złożone i tragiczne historie tych kobiet są częścią nie tylko historii Niemiec, ale także współczesnego społeczeństwa.

Wystawa, która odbywa się w ramach Salonu Jesiennego w Palais am Festungsgraben, oferuje bardziej zróżnicowane i osobiste perspektywy oraz podkreśla indywidualną historię kobiet żyjących w tym kontekście. Próba przekazania tych historii w teatrze pozostaje wyzwaniem, które zwraca uwagę na różnorodne doświadczenia i wspomnienia migrantów oraz ujawnia głębokie rany kryjące się za określeniem „pracownik gościnny”.