The Red House: Een emotioneel stuk over Turkse gastarbeiders

The Red House: Een emotioneel stuk over Turkse gastarbeiders

Op 11 oktober 2025 vierde het Maxim Gorki Theater in Berlijn de première van de productie “The Red House”, geregisseerd door Ersan Mondtag. Deze voorstelling werpt licht op de realiteit van het leven van Turkse arbeiders en vrouwen in Duitsland die in de jaren zestig en zeventig in een voormalige vrouwenslaapzaal woonden. De titel verwijst naar het ‘rode huis’ aan de Stresemannstrasse, dat diende als onderkomen voor migranten en tegelijkertijd hun lot symboliseerde. De productie opent de herfstsalon van dit jaar in het Gorki Theater en gaat op krachtige wijze in op de verhalen van deze vrouwen.

In de productie lopen vier oude dames, gespeeld door actrices, over het podium en confronteren het publiek met de vraag: “Ben jij mijn kleindochter?” De keuze van de regisseur om horror-esthetiek te gebruiken vertegenwoordigt een afstandelijke blik op de biografieën van deze vrouwen, maar brengt kritische opmerkingen met zich mee over een gebrek aan emotionele diepgang. De verhalen van de vrouwen worden gepresenteerd in korte biografische portretten, waarvan sommige na elkaar zijn gerangschikt, waardoor het individuele lot nauwelijks van elkaar verschilt. Een Anatolisch vrouwenkoor dat tijdens de voorstelling Turkse liefdesliederen zingt, is bedoeld om de emotionele aspecten te onderstrepen, maar kan de tekortkomingen van de productie niet volledig compenseren.

Persoonlijke verhalen in context

De auteur Emine Sevgi Özdamar, die zelf halverwege de jaren zestig op 18-jarige leeftijd in een van deze rode huizen woonde, legde haar ervaringen vast in autobiografische werken. Özdamar, die voor Telefunken werkte, herinnert zich haar tijd aan de lopende band, die ze inspannend maar leerzaam vond. Naast haar werk van 06.00 uur tot 14.00 uur. - voor een loon van 2,28 mark per uur - mikte ze op een carrière als actrice en vond steun bij de huisdirecteur Vasif Öngören, een communist en Brechtliefhebber. Haar ervaringen zijn verwerkt in haar boek ‘De Brug van de Gouden Hoorn’, dat een diep inzicht biedt in de ervaringen van migrantenvrouwen.

Het ‘Rode Huis’ diende niet alleen als onderkomen voor zo’n 150 vrouwen met verschillende beroepen en achtergronden, het was ook een plek om te delen en samen te leven. Ondanks de uitdagingen van het leven in het buitenland, ondernamen de vrouwen samen activiteiten en combineerden ze traditionele en moderne waarden in hun verhalen. Deze uiteenlopende instellingen en conflicten tussen vrouwen weerspiegelen de realiteit van migratie en de complexe relaties die in een dergelijke omgeving ontstaan.

Een blik op de geschiedenis van arbeidsmigratie

Om de achtergronden van de productie beter te begrijpen, is het belangrijk om te kijken naar de geschiedenis van de Turkse arbeidsmigratie naar Duitsland. In 1961 werd een rekruteringsovereenkomst getekend tussen de Bondsrepubliek Duitsland (BRD) en Turkije, die de basis legde voor de rekrutering van werknemers. In de daaropvolgende jaren kwamen talloze migranten, waaronder veel vrouwen, naar Duitsland om banen te vervullen waar in de Duitse industrie veel vraag naar was. Deze migratiebewegingen waren ingebed in de economische stabilisatie van de Bondsrepubliek Duitsland die in de jaren vijftig begon. In 1973 vroegen Duitse bedrijven 867.000 werknemers uit Turkije, van wie een aanzienlijk deel vrouw was.

Ondanks de aanvankelijke hoop en kansen was de realiteit voor veel migranten er vaak een van hard werken en een gereguleerd leven, vaak in collectieve huisvesting die weinig privacy bood. De uitdagingen van integratie en de studie van sociale identiteit blijven vandaag de dag relevante onderwerpen. De complexe en tragische verhalen van deze vrouwen maken niet alleen deel uit van de Duitse geschiedenis, maar ook van de hedendaagse samenleving.

De tentoonstelling, die plaatsvindt als onderdeel van de Herfstsalon in het Palais am Festungsgraben, biedt meer gedifferentieerde en persoonlijke perspectieven en belicht de individuele geschiedenis van de vrouwen die in deze context leven. Het proberen over te brengen van deze verhalen in theater blijft een uitdaging die de aandacht vestigt op de diverse ervaringen en herinneringen van migranten en de diepe wonden achter de term ‘gastarbeider’ blootlegt.