Kafka's The Trial als Jiddische Vaudeville: een meesterwerk in Berlijn

Kafka's The Trial als Jiddische Vaudeville: een meesterwerk in Berlijn

De première van Barrie Kosky's productie van “The Trial” in het Berliner Ensemble vormt een uitzonderlijk cultureel hoogtepunt. Dit vernieuwende stuk interpreteert Franz Kafka's bekendste roman op humoristische en diepzinnige wijze. De voorstelling, die vandaag, 28 september 2025, in première ging, is vormgegeven in de stijl van een Jiddisch vaudevilletheater. Kosky, al bekend om zijn experimentele producties, wil een verbinding leggen tussen Kafka's werk en de joodse cultuur, die vaak naar de achtergrond wordt geschoven.

In deze herinterpretatie wordt hoofdpersoon Josef K. geportretteerd als een steigerende, kwetsbare clown. Kathrin Wehlisch brengt deze rol op indrukwekkende wijze tot leven en interpreteert de beroemde eerste zin van de roman met een mengeling van ernst en komedie. De productie bevat slapstick-elementen en grootse gebaren, die samen met ondersteunende karakters als juffrouw Bürstner en hospita Grubach bijdragen aan het komische effect. Kosky ziet Kafka's 'apparaat' niet louter als bureaucratie, maar als een symbool van het jodendom en verandert het podium na de arrestatie van K. in een synagoge.

Creatieve muzikale elementen

Ook muzikale componenten spelen een centrale rol in deze productie. Bachkoralen in een jazzversie en Jiddische liederen verweven zich tot een spannende klankervaring die de emotionele diepgang van Kafka's werk benadrukt. Hoewel advocaat Huld niet verschijnt, blijft zijn stem aanwezig, wat de absurditeit van het juridische geschil onderstreept. Bijzonder opmerkelijk is de opname van Constanze Becker, die Kafka's “In the Penal Colony” in het ensemble integreert. Dit besluit gaat niet alleen in op de ernst van Kafka's zoektocht naar zingeving, maar verwijst ook naar de jodenvervolging.

De voorstelling wordt gevierd als een meesterwerk gedragen door een sterk ensemble. Deze productie biedt een frisse kijk op Kafka's complexe relatie tot zijn joodse identiteit. De invloeden uit het Jiddische theater zijn duidelijk zichtbaar; Al in 1911 zag Kafka in Praag een theatervoorstelling van een Oost-Joodse theatergroep, die grote invloed op hem had. Deze omstandigheden komen tot uiting in de keuze van de acteurs en in de manier waarop het verhaal wordt verteld – door een mix van zang, dans en dramatische elementen.

De betekenis van de Joodse identiteit en cultuur

Naast de komische elementen komt ook Kafka's joodse identiteit aan bod. Zijn leven in Praag, een stad die ooit deel uitmaakte van het Oostenrijks-Hongaarse rijk, werd gekenmerkt door een voortdurende strijd met zijn culturele identiteit. Kafka's ouders spraken een Jiddisch dialect, waardoor de kloof tussen zijn joodse afkomst en de Duitse taal die hij voor zijn literaire werk koos bijzonder duidelijk werd. Zijn interesse in de Jiddische cultuur leidde tot een diepgaande verkenning van de vraag hoe joodse stemmen uitdrukking konden vinden in een dominante Duitse cultuur.

Kosky gebruikt deze culturele spanningen om vergeten of minder bekende aspecten van de Joodse cultuur toegankelijk te maken voor een breder publiek. Daarmee presenteert hij niet alleen Kafka's eigen uitdagingen als schrijver, maar belicht hij ook de tijdloze vragen over identiteit en erbij horen die voor veel mensen belangrijk zijn.

Met deze productie laat het Berliner Ensemble zien dat Kafka's werk veel verder reikt dan de literaire wereld en diep geworteld is in culturele, sociale en historische contexten. De combinatie van elementen uit het Jiddische theater en de absurditeit van zijn verhalen suggereert dat Kafka's boodschappen vandaag de dag net zo relevant zijn als tijdens zijn leven.