De ongebruikelijke terugkeer van Gertrud Kolmar: een dichter komt het oude familiehuis binnen, dat nu een politiebureau is

Veröffentlicht:

Von:

Die Rückkehr an den Ort der Kindheit kann für viele Menschen eine nostalgische Erfahrung sein. Doch für Gertrud Chodziesner war diese Rückkehr eine erschütternde Begegnung mit der Vergangenheit. Im Winter 1940 besuchte sie das Haus in der Ahornallee in Westend, in dem sie aufgewachsen war, nur um festzustellen, dass es nun eine Polizeistation ist. Dieser Besuch, so beschreibt es die Biografin Friederike Heimann, gleicht eher einer unwirklichen Traumszene inmitten der sich verschärfenden Verfolgung durch die Nazis. Trotzdem betrat Gertrud Kolmar, wie sie als Schriftstellerin bekannt war, das Haus und wurde vom Hausmeister höflich behandelt. Sie fand jedoch heraus, dass nichts …
Terugkeren naar de plaats van de kindertijd kan voor veel mensen een nostalgische ervaring zijn. Maar voor Gertrud Chodziesner was deze terugkeer een schokkende ontmoeting met het verleden. In de winter van 1940 bezocht ze het huis op Ahornallee in Westend, waar ze opgroeide, gewoon om erachter te komen dat het nu een politiebureau is. Dit bezoek, de biograaf Friederike Heimann, beschrijft het, lijkt meer op een onwerkelijke droomscène in het midden van de aanscherping van vervolging door de nazi's. Niettemin kwam Gertrud Kolmar, zoals ze bekend stond als de schrijver, het huis binnen en werd beleefd behandeld door de verzorger. Ze ontdekte echter dat niets ... (Symbolbild/MB)

Terugkeren naar de plaats van de kindertijd kan voor veel mensen een nostalgische ervaring zijn. Maar voor Gertrud Chodziesner was deze terugkeer een schokkende ontmoeting met het verleden. In de winter van 1940 bezocht ze het huis op Ahornallee in Westend, waar ze opgroeide, gewoon om erachter te komen dat het nu een politiebureau is. Dit bezoek, de biograaf Friederike Heimann, beschrijft het, lijkt meer op een onwerkelijke droomscène in het midden van de aanscherping van vervolging door de nazi's.

Niettemin kwam Gertrud Kolmar, zoals ze bekend stond als de schrijver, het huis binnen en werd beleefd behandeld door de verzorger. Ze ontdekte echter dat niets vergelijkbaars was tussen de kantoren en haar eigen kamers. Ze onthield zich zelfs van het bezoeken van de bovenste verdieping. In brieven aan haar zus Hilde Wenzel, die naar Zwitserland was gevlucht, rapporteerde Gertrud Kolmar zorgvuldig over deze ervaring en van vele anderen, die ze als Jood in Berlijn ervoer.

De biograaf zelf bezocht de Ahornallee in 2014, samen met Gertrud Kolmar's neef Ben Chodziesner, die uit Australië was gereisd. Ben, die pas zijn "tante Trude" ontmoette in het laatste decennium van zijn leven, bezocht de plaatsen die een belangrijke rol speelden voor de familie Chodziesner: de Ahornallee, de Kurfürstendamm en de Bavarian Quarter. Deze inspecties en ontmoetingen maken het boek over Gertrud Kolmar bijzonder de moeite waard om te lezen.

De biograaf Friederike Heimann integreert biografie, geschiedenis en psychogeografie in haar werk. Ze beschrijft bijvoorbeeld hoe Gertrud Kolmar zich een weg bracht naar een lezing van haar neef Walter Benjamin na het verlaten van het huis op Kurfürstendamm. De Ku’damm en Meinekestrasse, plaatsen die nu worden overgenomen door winkels zoals Boedapest schoenen en Marc O'Polo -mode, spelen ook een rol in de geschiedenis.

Het verhaal van Gertrud Kolmar neemt echter een tragische wending. Vanaf 2 maart 1943 werd het uit het treinstation van Grunewald gedeporteerd en kort daarna vermoord. Haar vader, in wie ze was gebleven in plaats van vluchten, werd ook kort daarvoor vermoord. Het gedenkteken 17 doet denken aan deze vreselijke deportatie, waarin 1758 Joden uit Berlijn naar Auschwitz werden gebracht.

De nieuwe biografie van Gertrud Kolmar is gepubliceerd door de Joodse uitgever in de buurt van Suhrkamp en biedt, naast gedetailleerde interpretaties van haar poëzie en proza, ook inzicht in het leven van de dichter in de tijd van het nationale socialisme. Vooral de gedichten die in de DDR zijn gepubliceerd onder de titel "The Word of the Moli" getuigen van hun onderzoek van het nazi -tijdperk. Het verhaal van Gertrud Kolmar toont ons de verbrijzingseffecten van de Holocaust en de noodzaak om deze vreselijke tijd te onthouden.